Chiều ngày 15/5/2023, tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đã long trọng diễn ra Lễ ra mắt Hệ thống dự báo và cảnh báo Khí tượng thuỷ văn phục vụ vận hành hồ chứa thông minh, một sản phẩm mới của Trung tâm Động lực học Thuỷ khí Môi trường. Hệ thống được khởi động kịp thời phục vụ mùa mưa lũ năm 2023.
Các đại biểu ấn nút kích hoạt hệ thống tại buổi lễ
Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và sự thúc đẩy của quá trình chuyển đổi số, các thông tin về dự báo, cảnh báo khí tượng thuỷ văn ngày càng đóng vai trò quan trọng không chỉ trong công tác phòng chống thiên tai mà còn trong các hoạt động của đời sống, kinh tế xã hội. Đặc biệt khi Việt Nam chúng ta là quốc gia thường xuyên phải đối mặt với rất nhiều loại hình thiên tai, trong đó chủ yếu là các thiên tai khí tượng thuỷ văn thì việc nâng cao chất lượng công tác dự báo và cảnh báo càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Hệ thống dự báo và cảnh báo khí tượng thuỷ văn phục vụ vận hành hồ chứa thông minh ra đời sau một thời gian dài nghiên cứu và thử nghiệm thực tế tại CEFD. Hệ thống đã tích hợp và triển khai dự báo cảnh báo cho 4 lưu vực sông gồm: sông Hồng, sông Mã, sông Trà Khúc và sông Ba. Hệ thống hoạt động với công nghệ lõi là các công cụ, mô hình hoá khí tượng, thuỷ văn tiên tiến có tích hợp các kỹ thuật mới trên thế giới như: công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), học sâu (Deep Learning), kỹ thuật đồng hóa số liệu (Data Assimilation)... Ngoài ra, để đáp ứng yêu cầu về thời gian ra bản tin dự báo phục vụ vận hành các hồ chứa thời gian thực, hệ thống cung cấp một giao diện web hỗ trợ dự báo viên đưa ra các quyết định nhanh chóng với độ chính xác cao, đảm bảo theo các yêu cầu hiện hành của tổng cục Khí tượng Thuỷ văn. Các quy trình dự báo được đội ngũ chuyên gia của CEFD xây dựng tuân thủ đúng các yêu cầu kỹ thuật của Bộ Tài nguyên & Môi trường, và được số hoá trực tiếp vào hệ thống để sử dụng trong nghiệp vụ hàng ngày. Hệ thống cung cấp cho các khách hàng các thông tin về dự báo khí tượng thuỷ văn phục vụ vận hành hồ với các hạn dự báo tùy chọn (hạn cực ngắn, hạn vừa, hạn dài) với độ phân giải về thời gian chi tiết từng giờ.
Lễ ra mắt nhằm giới thiệu các quy trình và tính năng nổi bật của hệ thống tới các bên liên quan như: Các cơ quan quản lý về công tác khí tượng thuỷ văn, các đơn vị khai thác và cung cấp dịch vụ thông tin khí tượng thuỷ văn, các khách hàng là doanh nghiệp vận hành các công trình thuỷ điện, các nhà khoa học và các chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu, dự báo khí tượng thuỷ văn.
Sự kiện này cũng là dấu mốc quan trọng cho sự tham gia xã hội hoá các hoạt động khí tượng thuỷ văn của các đơn vị theo đúng tinh thần của Luật Khí tượng thuỷ văn 2015 văn bản hợp nhất năm 2020.
Chia sẻ tại lễ ra mắt sản phẩm, PGS.TS. Trần Ngọc Anh, Giám đốc CEFD tự hào chia sẻ: “Đây là sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam, được xây dựng và phát triển hoàn toàn tại CEFD, là sản phẩm của các nhà khoa học Trường ĐHKHTN, ĐHQGHN với phần lớn các công cụ có mã nguồn mở do vậy, hệ thống có tính chủ động cao, linh hoạt, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Với các tiếp cận theo lưu vực sông, hệ thống được phân thành nhiều phân hệ cho từng lưu vực trên khắp cả nước, và từ đó, kết xuất ra được các bản tin dự báo tại mọi vị trí trên lưu vực bao gồm cả dòng chảy đến hồ cho các thuỷ điện, do vậy sẽ rút ngắn thời gian ra bản tin cho từng hồ thuỷ điện trên lưu vực.”
Hệ thống dự báo và cảnh báo khí tượng thuỷ văn phục vụ vận hành hồ chứa thông minh chính thức kích hoạt và vận hành liên tự kể từ 14h30 ngày 15/5/2023 với việc CEFD luôn duy trì đội ngũ trực 24/7 để thực hiện các quy trình theo đúng quy định, trực tiếp giải quyết các yêu cầu phát sinh của khách hàng. Bên cạnh đó, hệ thống được vận hành trên máy chủ đặt tại CEFD vì vậy luôn đảm bảo tính bảo mật, an toàn về thông tin, dữ liệu của khách hàng cũng như đảm bảo chủ động xử lý khi có sự cố xảy ra mà không bị phụ thuộc vào bên thứ ba.
PGS.TS. Trần Ngọc Anh mong rằng sau buổi lễ này, các cơ quan, doanh nghiệp, các đối tác sẽ đón nhận sản phẩm và cùng nhau tạo nên nhiều cơ hội hợp tác, hướng đến phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Cũng tại buổi lễ, ThS. Đặng Đình Đức, Trưởng Phòng Nghiên cứu và Dịch vụ, CEFD đã có bài giới thiệu tổng quan về hệ thống. Theo đó, điểm nổi bật của sản phẩm ra mắt lần này đó là khả năng cung cấp thông tin dự báo, cảnh báo phục vụ vận hành hồ chứa với quy mô chi tiết cho từng lưu vực, từng hồ chứa. Đây là điều mà các bản tin của Trung tâm dự báo Khí tượng thuỷ văn Quốc gia, các Đài Khí tượng thuỷ văn khu vực chưa đáp ứng được.
Hệ thống vận hành trên nền tảng cập nhật các công nghệ tiên tiến, mới nhất hiện nay của quốc tế, đảm bảo cơ sở khoa học, tính ổn định, tính chính xác cao. Ngoài ra, một số các công nghệ trí tuệ nhân tạo đã được tích hợp trong hệ thống để tăng cường chất lượng dự báo thủy văn, nhận diện hình thế thời tiết, hình thế mưa - lũ, phân tích với số liệu lịch sử để đưa ra khuyến nghị cho dự báo viên.
Hơn nữa, kỹ thuật đồng hóa số liệu được áp dụng trong các mô hình dự báo thời tiết, đồng thời trong các mô hình thủy văn, phương pháp lọc Kalman kép được sử dụng để tăng cường chất lượng dự báo hạn cực ngắn.
Bên cạnh đó, hệ thống hỗ trợ xử lý nhanh chóng các nguồn số liệu phục vụ kịp thời dự báo nghiệp vụ; cung cấp giao diện hỗ trợ dự báo viên phân tích, thảo luận, đưa ra nhận định trong quá trình dự báo; giám sát quá trình dự báo, đảm bảo việc tuân thủ Quy trình trong từng ca.
Phát biểu tại buổi lễ, ông Phạm Hoàng Hùng, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý dự báo, Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn đánh giá sản phẩm của CEFD là một trong những kết quả nổi bật của quá trình hoạt động, thực hiện bài bản, tuân thủ quy định và cũng là minh chứng rõ ràng cho thấy quy định nhà nước đã đi vào thực tế xã hội.
Ông Phạm Hoàng Hùng nhấn mạnh trong bối cảnh nhu cầu của xã hội với việc dự báo, cảnh báo phục vụ vận hành hồ chứa rất lớn, nếu sản phẩm của CEFD hoạt động tốt có thể giúp các đơn vị vận hành tối ưu hóa được nguồn lực vận hành, tăng giá trị sản xuất, đồng thời giúp người dân, doanh nghiệp khai thác nguồn nước hiệu quả, mang lại giá trị, lợi ích thực tế.
Cũng tại buổi lễ ông Nguyễn Hồng Thạch, Quyền Trưởng ban An toàn và môi trường, Tổng Công ty phát điện 1, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đánh giá cao ý nghĩa của hệ thống. Ông mong muốn Trung tâm Động lực học Thuỷ khí Môi trường nói riêng và Trường ĐHKHTN nói chung ngày càng phát triển và có nhiều sản phẩm giá trị, mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp và xã hội.
Một số hình ảnh tại buổi lễ:
Các đại biểu tham dự buổi lễ ra mắt Hệ thống dự báo và cảnh báo Khí tượng thuỷ văn phục vụ vận hành hồ chứa thông minh
Tập thể cán bộ CEFD tại buổi lễ
Nhóm trực dự báo CEFD cùng sản phẩm mới ra mắt
Hình ảnh hệ thống máy chủ quản lý dữ liệu CEFD đang vận hành
Cán bộ CEFD đang vận hành hệ thống
|
Trong những năm qua, Trung tâm Động lực học thuỷ khí môi trường (CEFD), Trường Đại học Khoa học Tự nhiên là một trong hai đơn vị đầu tiên được Bộ Tài nguyên và môi trường cấp Giấy phép hoạt động Dự báo, cảnh báo khí tượng thuỷ văn (cùng với Công ty Weather Plus). Cùng với đó CEFD là một trong những đơn vị uy tín tham gia tư vấn cho Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai trong công tác vận hành hệ thống các hồ chứa lớn trên sông Hồng, hay các hồ chứa khác trên hệ thống sông Ba, sông Trà Khúc.
CEFD đã có những đầu tư theo hướng hình thành dịch vụ chuyên nghiệp trong lĩnh vực khí tượng thuỷ văn từ việc quan trắc, sản xuất và vận hành các thiết bị đo đạc, tìm kiếm các nguồn đầu tư từ Ngân hàng thế giới, Trường ĐHKHTN, ĐHQGHN… để tăng cường hạ tầng tính toán hiệu năng cao, tích hợp các công cụ mô hình tiên tiến, ứng dụng công nghệ mới hiện đại để từng bước nâng cao chất lượng của các kết quả mô phỏng, dự báo, cảnh báo khí tượng thuỷ văn kết hợp với nguồn nhân lực chất lượng cao là các giáo sư, nhà khoa học của Trường ĐHKHTN và các chuyên gia đầu ngành khác để hướng đến các sản phẩm phù hợp với nhu cầu đa dạng của từng nhóm khách hàng.
|