Giáo sư Hoàng Tụy, nguyên Chủ nhiệm Khoa Toán, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội giai đoạn 1961-1968, đã qua đời lúc 15h30 ngày 14/7/2019 tại Hà Nội, hưởng thọ 92 tuổi, để lại niềm tiếc thương vô hạn không chỉ từ bạn bè, đồng nghiệp, người thân thiết, mà cả đông đảo công chúng, những người yêu kính một tài năng lớn, một tấm gương về nhân cách, đạo đức người trí thức. Cùng với Giáo sư Lê Văn Thiêm, ông là một trong hai người tiên phong trong việc xây dựng ngành Toán học của Việt Nam. Giáo sư Hoàng Tụy được coi là cha đẻ của lĩnh vực Tối ưu hóa toàn cục (Global Optimization) trong Toán học Ứng dụng.
Giáo sư Hoàng Tụy được coi là cha đẻ của lĩnh vực Tối ưu hóa toàn cục (Global Optimization) trong Toán học Ứng dụng
GS. Hoàng Tụy sinh ngày 7/12/1927 tại làng Xuân Đài, xã Điện Quang, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Ông là cháu nội của cụ Hoàng Văn Bảng, đỗ Cử nhân và từng giữ chức Án sát sứ nhiều tỉnh như: Quảng Ngãi, Quảng Bình, Quảng Nam, Hà Tĩnh. Cụ Hoàng Văn Bảng chính là em ruột của Tổng đốc Hà Nội Hoàng Diệu. Cha của ông là cụ Hoàng Kỵ, từng làm quan dưới thời Duy Tân, Khải Định, được thăng chức Thị Giảng học sĩ.
Giỏi Văn học Pháp, nhưng ngay từ thời trung học, Hoàng Tụy đã bộc lộ thiên hướng Toán học. Tháng 5 năm 1946, ông đỗ kỳ thi tú tài phần một và bốn tháng sau đó, đỗ đầu tú tài toàn phần Ban Toán tại Huế. Sau đó ông được mời dạy Toán tại Trường Trung học Lê Khiết ở Liên khu V. Năm 1951, ông theo học Trường Khoa học cơ bản do GS. Lê Văn Thiêm phụ trách. Năm 1954, Hoàng Tụy bắt đầu giảng dạy Toán tại Trường Đại học Khoa học. Năm 1956, khi Trường đại học Tổng hợp Hà Nội chính thức thành lập, ông là một trong những giảng viên đầu tiên của Khoa Khoa học Tự nhiên.
Tháng 3 năm 1959, Hoàng Tụy trở thành một trong hai người Việt Nam đầu tiên bảo vệ thành công luận án phó tiến sĩ khoa học Toán - Lý tại Đại học Lomonosov tại Moskva. GS. Hoàng Tụy đã cùng với GS. Lê Văn Thiêm, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội xây dựng và phát triển Khoa Toán, đặc biệt trong việc bồi dưỡng đội ngũ giảng viên cũng như thúc đẩy công tác nghiên cứu cơ bản và ứng dụng trong lĩnh vực Toán học ở Trường. Từ năm 1961 đến 1964, ông là Chủ nhiệm Khoa Toán-Lý của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Sau đó, khi Khoa Toán và Khoa Vật lý được tách riêng, ông tiếp tục làm Chủ nhiệm Khoa Toán đến năm 1968. Năm 1968, GS. Hoàng Tụy chuyển về Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước làm Trưởng Ban thư ký vụ Ban Toán kiêm Trưởng Phòng Nghiên cứu Toán. Năm 1969, Viện Toán học Việt Nam được thành lập, trực thuộc Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước. Ông là Viện trưởng Viện Toán học Việt Nam từ năm 1980 đến 1989.
Năm 1964, khi đang là giảng viên Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, ông đã đề xuất phương pháp "lát cắt Tụy" (Tuy's cut) và được coi là cột mốc đầu tiên đánh dấu sự ra đời của một chuyên ngành Toán học mới: Lý thuyết tối ưu toàn cục (global optimization). Trong sự nghiệp khoa học, ông đã công bố hơn 160 công trình trong các tạp chí quốc tế chuyên ngành có uy tín hàng đầu, nhiều sách chuyên khảo được in bởi các các nhà xuất bản quốc tế như Springer-Verlag và Kluwer Academic Publishers. Ông đã đạt nhiều giải thưởng trong và ngoài nước và được đồng nghiệp quốc tế tôn vinh như được tặng bằng Tiến sĩ danh dự trường Đại học Linköping, Thụy Điển (1995); Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt I (1996); Giải thưởng Phan Châu Trinh (2010); Giải thưởng Constantin Carathéodory (2011). Tháng 8 năm 1997, Viện Công nghệ Linköping (Thụy Điển) đã tổ chức một hội thảo quốc tế với chủ đề "Tìm tối ưu từ địa phương đến toàn cục", được tổ chức để tôn vinh GS. Hoàng Tụy, "người đã có công trình tiên phong trong lĩnh vực tối ưu toàn cục và quy hoạch toán học tổng quát" nhân dịp Giáo sư tròn 70 tuổi. Tháng 12 năm 2007, một hội nghị quốc tế về "Quy hoạch không lồi" đã được tổ chức ở Rouen, Pháp để ghi nhận những đóng góp tiên phong của GS. Hoàng Tuỵ cho lĩnh vực này nói riêng và cho ngành Tối ưu Toàn cục nói chung nhân dịp ông tròn 80 tuổi. Tháng 12 năm 2017, tại hội thảo Toán học quốc tế tổ chức tại Viện Toán học nhân kỷ niệm sinh nhật lần thứ 90 của GS. Hoàng Tụy, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nói rằng dân tộc Việt Nam thời nào cũng có những nhân tài kiệt xuất.
 |
Đại diện lãnh đạo Trường Đại học Khoa học Tự nhiên và Khoa Toán - Cơ - Tin học tới thăm GS. Hoàng Tụy nhân dịp sinh nhật 90 tuổi của Giáo sư
Trong những năm gần đây, mặc dù tuổi cao và sức khỏe giảm sút nhiều, Giáo sư vẫn tích cực tham gia nghiên cứu khoa học, đóng góp ý kiến cho nền giáo dục nước nhà. Ông cũng tham gia hướng dẫn nghiên cứu khoa học và khóa luận tốt nghiệp cho một số sinh viên hệ Cử nhân khoa học tài năng ngành Toán học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên. Tháng 10 năm 2016, ông đã đến tham dự Lễ kỷ niệm 60 năm thành lập Khoa Toán-Cơ-Tin học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (trước đây là Khoa Toán, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội). Mặc dù chỉ công tác 13 năm tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội trong thời gian đầu của sự nghiệp khoa học rất dài và thành công xuất sắc ở tầm quốc tế, nhưng trong nhiều lần trao đổi tâm sự, ông đều nói rằng giai đoạn 1956-1968 khi giảng dạy tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội là quãng thời gian ông làm việc, nghiên cứu sung sức nhất và “… mười mấy năm ấy biết bao nhiều tình”.
| Tang lễ giáo sư Hoàng Tụy được tổ chức vào hồi 7h30 ngày 19/7/2019 tại Nhà tang lễ Bệnh viện Trung ương quân đội 108, số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội. Lễ truy điệu đưa tang vào hồi 9h. Lễ hỏa táng cùng ngày tại nghĩa trang công viên Thiên Đức, huyện Phù Ninh, Phú Thọ.
|